Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Starosta Radzyński Szczepan Niebrzegowski, Wójt Gminy Radzyń Podlaski Daniel Grochowski, Ksiądz Dziekan Krzysztof Pawelec - proboszcz Parafii Świętej Trójcy, kantor Symche Keller z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej z Warszawy, Pastor Tomasz Mańko z Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, oraz przedstawiciele samorządu: Wiceburmistrz Miasta Radzyń Podlaski Bożena Lecyk, Przewodniczący Rady Miasta Mariusz Szczygieł, Radni Powiatowi: Lucjan Kotwica i Zbigniew Smółko.
W uroczystości wzięli udział również przedstawiciele samorządów szkolnych i wszystkich szkół z naszego miasta oraz mieszkańcy Radzynia Podlaskiego. – Kiedy byłem w waszym wieku, mieszkałem w Skierniewicach i nie wiedziałem, że w moim mieście, tak jak tutaj w Radzyniu, znaczną część mieszkańców przed wojną i w jej trakcie stanowili Żydzi – mówił do młodzieży zgromadzonej na uroczystości Burmistrz Jakub Jakubowski.
– Zainteresowałem się ich kulturą, ich obecnością tutaj, gdy przyjechałem do Radzynia Podlaskiego ponad dwadzieścia lat temu. Dziś wiem, jak ważną częścią naszej tożsamości nadal są, w wielu aspektach: w kulturze, języku, czy tkance miejskiej, w której żyjemy. Cieszę się, że taka inicjatywa jak upamiętnienie naszych sąsiadów, Żydów z Radzynia Podlaskiego, ma miejsce i że pozostanie po nich ślad blisko miejsca, w którym kiedyś stała drewniana synagoga. Po odsłonięciu tablicy odbyło się krótkie wirtualne spotkanie z Burmistrzem Miasta Kiryat Motzkin w Izraelu. Tziki Avisar mówił w trakcie połączenia: “Gromadzimy się tutaj zjednoczeni, wspólną historią i niezachwianym zaangażowaniem w pielęgnowanie pamięci. Ataki rakietowe i pociskowe na Izrael przez Hezbollah są brutalnym przupomnieniem, że nienawiść i przemoc wciąż istnieją we współczesnym świecie. Echa przeszłości łączą się z obecnymi wyzwaniami, przypominając, że walka ze złem i okrucieństwem trwa. W obliczu tych zagrożeń nie możemy pozwolić, aby strach przyjmił nasze zaangażowanie na rzecz pokoju i szacunku. Musimy pamiętać, że każde życie jest cenne i godne ochrony. Holokaust boleśnie przypomina o ludzkiej brutalności, ale także o odporności ducha i konieczności walki z nienawiścią i nietolerancjią. Jesteśmy tutaj, aby oddać hołd Żydom z Radzynia Podlaskiego, których życie zostało przerwane”.
W swoim wystąpieniu Burmistrz Miasta Kiryat Motzkin wyraził również współczucie tym mieszkańcom naszego kraju, którzy borykają się obecnie ze skutkami powodzi, oraz podziękował za długoletnią współpracę między naszymi miastami. Na zakończenie złożył życzenia z okazji Żydowskiego Nowego Roku, życząc pokoju, zdrowia i nadziei na lepszą przyszłość. W dalszej części uroczystości otwarto wystawę prac Geli Seksztajn, żydowskiej malarki, której dzieła ocalały dzięki jej mężowi, Izraelowi Lichtensteinowi, pochodzącemu z Radzynia Podlaskiego. Prace te zostały ukryte w tajnym archiwum Oneg Szabat w getcie warszawskim i odnalezione po wojnie. Obecnie znajdują się w Yad Vashem i Żydowskim Instytucie Historycznym. Równocześnie otwarto ekspozycję fotografii Tomasza Młynarczyka, przedstawiającą macewy, które zostały odnalezione podczas prac przy budynku dawnej policji w Radzyniu Podlaskim.
Wcześniej używane jako materiał budowlany, po odnalezieniu zostały zabezpieczone i wyeksponowane na cmentarzu żydowskim, tworząc lapidarium pamięci. Ostatnim punktem uroczystości był wykład prof. Sabiny Bober pt. "Upamiętnienie społeczności żydowskiej na Lubelszczyźnie”. Następnie uczestnicy udali się na cmentarz żydowski. Tam mogli zobaczyć macewy, które zostały wystawione dzięki inicjatywie Radzyńskiego Towarzystwa Regionalnego oraz Pana Tadeusza Pietrasa.
inf. Urząd Miasta w Radzyniu Podlaskim Fot. Anna Małoszewska, Michał Maliszewski, Tomasz Młynarczyk
W 80. rocznicę Akcji Reinhardt powstał projekt upamiętnienia Żydów, mieszkańców Lubelszczyzny, zamordowanych przez Niemców. Z inicjatywy marszałka Jarosława Stawiarskiego (PiS) w ramach 80. rocznicy Akcji Reinhardt, realizowany jest projekt umieszczania w 124 miejscowościach województwa, m.in. na budynkach urzędów gmin, miast, tablic z brązu upamiętniających zamordowaną przez Niemców społeczność żydowską. Odsłonięte zostały już m.in. w miejscowościach: Białej Podlaskiej, Chełmie, Lublinie, Cycowie, Siedliszczu, Sosnowicy, Międzyrzecu Podlaskim, Kraśniczynie i Stoczku Łukowskim.
124 tablice do 124 miejsc Lubelszczyzny - Akcja ma charakter edukacyjny i upamiętniający żydowskich sąsiadów, którzy zostali zamordowani w sposób przemysłowy w ramach Akcji Reinhardt - podkreśla prof. Sabina Bober, pilotująca projekt. - Na terenie obecnego województwa lubelskiego są 124 miejscowości gdzie przed wojną były większe skupiska ludności żydowskiej, a także miejsca egzekucji, obozy pracy. W wielu miejscowościach nie ma żadnego śladu istnienia tam przed wojną Żydów. Stąd te tablice. Mają nam przypominać o ich istnieniu, a także wzbudzać do refleksji, tak, by wydarzenia minionej wojny nigdy się nie powtórzyły. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w wielu miejscowościach na terenie obecnego województwa lubelskiego społeczność żydowska stanowiła znaczną większość i miała ogromny wkład w ich rozwój.
Akcja Reinhardt została zapoczątkowana na terenie województwa lubelskiego od likwidacji lubelskiego getta w nocy z 16/17 III 1942 r. Pierwsze transporty były kierowane do obozu zagłady w Bełżcu, jednego z trzech, który powstał w ramach ludobójczej Akcji Reinhardt (Bełżec, Sobibór, Treblinka). W Lublinie w ciągu zaledwie miesiąca wywieziono do Bełżca blisko 26 tys. Żydów. W Sobiborze – Niemcy zamordowali ponad 180 tys. Żydów, w Treblince ponad 800 tys. W Bełżcu –ponad 450 tys. W sumie podczas AR Niemcy zamordowali około 2 miliony Żydów, nie tylko z terenów okupowanych Polski, ale także z Europy m.in. Protektoratu Czech i Moraw, Holandii, Belgii, Austrii, Niemiec, Francji i ZSRR
Komentarze (0)