Plenerowa wystawa inskrypcji z katowni UB

"Dopiero wówczas człowiek może ocenić, jakim dobrem jest wolność, gdy ją utraci" - głosi jedna z inskrypcji

Dokładne badania Dariusza Magiera i Pawła Żochowskiego (sfotografował 7 cel aresztu) pozwoliły stworzyć katalog 254 odczytanych inskrypcji: 145 z nich zawiera personalia, 43 to miejscowości, z których pochodzili więźniowie. Napisy zawierają także 35 dat (z okresu 2.09.1944 - 25.11.1950), odwołania religijne (27) i sentencje (4). Dzięki działaniom obecnego burmistrza pomieszczenia zostały opróżnione. Stojące tam dotąd meble i sprzęty (mieszkańcy użytkowali cele jako piwnice) odsłoniły całość ścian i inskrypcji.

Te ostatnie można zobaczyć na stronie: http://instytutszlubowskiego.pl/katalog-inskrypcji/

Znikające ślady pamięci

- Wiele cel nie miało okien, była tam tak duża wilgoć, że część dolnych inskrypcji z dnia na dzień ginęła. Sfotografowanie ich w 2014 r., uzupełnione w 2020 r., pozwoliło zachować część napisów dla potomności - zwraca uwagę na niszczący ząb czasu historyk.

- Od 2014 roku, przez blisko 5 lat, część inskrypcji przestała istnieć.Kulminacyjnym punktem funkcjonowania aresztu były lata 1945-1947. Zdarzało się, że jednorazowo przebywało tam po 400 osób. Kto widział tych siedem stosunkowo małych cel, może sobie wyobrazić, w jakim ścisku siedzieli tam aresztowani

- informuje Magier, prezes Instytutu Bronisława Szlubowskiego.

Badania wokół katowni przyniosły szereg publikacji, m.in. cyfrową Dariusza Magiera i Pawła Żochowskiego pt. "Areszt Urzędu Bezpieczeństwa w Radzyniu Podlaskim. Dokumentacja fotograficzno-naukowa" (2014), diaporamę Areszt Urzędu Bezpieczeństwa w Radzyniu Podlaskim (2016), pracę "Zbrodnicza działalność Adolfa Dykowa (1907-1943) – funkcjonariusza Gestapo w Radzyniu Podlaskim" Damiana Sitkiewicza (2019).

Najnowsza książka Dariusza Magiera -  "Tajemnice nazistowskiej i komunistycznej katowni w Radzyniu Podlaskim"była okazją do dyskusji na temat planowanego muzeum.

Więcej w najbliższym, papierowym wydaniu "Wspólnoty Radzyńskiej"